De wet DBA, de opvolger van de VAR, zorgt voor veel beroering bij ondernemers. De angst voor naheffingen door de belastingdienst is groot. Veel bedrijven stoppen zelfs met inhuren van zzp'ers ondanks de sussende woorden van staatssecretaris Wiebes van Financiën. In de discussie rond de modelcontracten, uitvloeisel van de wet DBA, draait alles om de vraag of er sprake is van een dienstbetrekking.

Wat verstaat  de fiscus eigenlijk onder een dienstbetrekking?

De Belastingdienst stelt het zo: Een dienstbetrekking is een arbeidsrelatie die is gebaseerd op een overeenkomst tussen een werkgever en een werknemer. Met deze overeenkomst maken werkgever en werknemer afspraken over de voorwaarden waaronder de werknemer tegen betaling  werkt. Meestal leggen de werkgever en werknemer deze afspraken schriftelijk vast, maar zij kunnen dat ook mondeling of stilzwijgend doen.

Er is niet alleen sprake van een dienstbetrekking als iemand in vaste dienst is. Ook de omvang van het werk bepaalt niet of er een dienstbetrekking is. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van een dienstbetrekking bij:
losse hulpkrachten en vakantiewerkers
huishoudelijke werkzaamheden
een ambtelijke aanstelling
vrijwilligerswerk

Er zijn verschillende soorten dienstbetrekkingen:
1 een echte dienstbetrekking;
2 een fictieve dienstbetrekking
3 een vroegere dienstbetrekking

1) Echte dienstbetrekking
De kenmerken van een echte dienstbetrekking zijn:
De werknemer heeft zich verplicht om persoonlijk voor de werkgever te werken.
De werkgever is verplicht om de werknemer voor het werk loon te betalen.
Tussen de werknemer en de werkgever bestaat een gezagsverhouding.

Gezagsverhouding
Er is een gezagsverhouding als je het recht hebt om opdrachten en aanwijzingen te geven voor het werk dat moet worden gedaan, of voor bijvoorbeeld werktijden, productie-eisen of omgang met klanten. De werknemer moet zich aan je opdrachten en aanwijzingen houden. Je kunt het geven van opdrachten en aanwijzingen ook overlaten aan een ander, bijvoorbeeld aan degene bij wie de werknemer eigenlijk werkt (bijvoorbeeld als je jouw werknemer uitzendt of detacheert).

Er kan echter ook sprake zijn van een gezagsverhouding als je nauwelijks opdrachten en aanwijzingen geeft. Bijvoorbeeld als het om eenvoudig werk gaat of als de werknemer specifieke vaardigheden heeft. Zelfs als je helemaal geen opdrachten en aanwijzingen geeft, kan er sprake zijn van een gezagsverhouding. Bijvoorbeeld als je toezicht houdt op de werkzaamheden, het werk controleert of klachten over het werk behandelt. De Belastingdienst: “Wij beoordelen de bepalingen in overeenkomsten in onderling verband, waarbij we kijken naar de aanwezigheid van al deze verschillende kenmerken. Als minstens 1 van de 3 voorwaarden ontbreekt, is er geen sprake van een echte dienstbetrekking.”

Naast deze drie kenmerken zijn er overigens nog andere bepalingen die een rol kunnen spelen. Bijvoorbeeld of een opdrachtnemer zich “vrij en willekeurig” mag laten vervangen door een derde. Lees hier hoe de Belastingdienst met deze bepalingen omgaat.

2) Fictieve dienstbetrekking
Als er geen sprake is van een echte dienstbetrekking, kan de arbeidsrelatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer (en zelfs de hulpen van de opdrachtnemer) een fictieve dienstbetrekking zijn. Dat betekent dat je de dienstbetrekking behandelt als een echte dienstbetrekking en dat je voor het inhouden en betalen van loonheffingen dezelfde regels moet toepassen als bij echte dienstbetrekkingen.

Voorbeelden van fictieve dienstbetrekkingen voor alle loonheffingen zijn:

• aannemers van werk en hun hulpen
• agenten en subagenten
• leerlingen en stagiairs
• thuiswerkers en hun hulpen

3) Vroegere dienstbetrekking
Bij een vroegere dienstbetrekking is de dienstbetrekking beëindigd. De ex-werknemer heeft nog wel inkomsten uit die beëindigde (vroegere) dienstbetrekking. Bijvoorbeeld een pensioen- of een ontslaguitkering. Ook sommige soorten uitkeringen zijn loon uit vroegere dienstbetrekking, waarvoor de regels voor de loonbelasting/premie volksverzekeringen, de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw en soms ook de premies werknemersverzekeringen gelden.

Modelovereenkomsten
De modelovereenkomsten vervangen de 'Verklaring arbeidsrelatie' (VAR), die sinds 1 mei 2016 is afgeschaft. Als je werkt met een freelancer of zelfstandige zonder personeel en twijfelt of er sprake is van een dienstbetrekking, gebruik dan een modelovereenkomst. Overigens biedt een modelovereenkomst alleen geen zekerheid, er moet ook daadwerkelijk worden gewerkt conform deze modelovereenkomst.

De modelovereenkomsten zijn via deze link op de site van de Belastingdienst te vinden. Je hoeft dan geen loonheffingen in te houden en te betalen als je met je opdrachtnemer volgens deze overeenkomst werken. Je kunt ook zelf een overeenkomst opstellen en laten beoordelen door de belastingdienst. Daar gaat wel enige tijd overheen en succes is niet verzekerd. Zo zijn er van de 4481 ingekomen modelcontracten tot 1 augustus slechts 370 goedgekeurd door de fiscus.
 

En dat laatste geeft ons te denken....want wat gebeurt als je wel een modelovereenkomst hebt en na controle blijkt helemaal niet zo te werken?? Precies; een boete en naheffingen.

(Bron De Belastingdienst: www.belastingdienst.nl/ib47)